BERMBERICHTEN | 10. Energie uit de berm

 

“Dat van die biobrandstof, dat moet je uitleggen” zei Bram Mabelis, ecoloog uit Amerongen, die zich al sinds de jaren ’70 inzet voor ecologisch bermbeheer. Oké, daar gaat ie dan.

Er zijn ruwweg drie soorten energie. Fossiele energie, energie uit biomassa, en andere hernieuwbare energie (uit wind, zon, water en aardwarmte). Maar uiteindelijk komt bijna alle energie op aarde van de zon.

Alleen planten kunnen met hun bladgroenkorrels zonne-energie “vangen” en omzetten in organische stoffen als vetten en suikers. Daarbij halen ze CO2 uit de lucht. Fossiele energie, op basis van aardolie, aardgas en steenkool, is energie die miljoenen jaren geleden door planten is opgeslagen: fossiele zonne-energie. Hernieuwbare energie komt rechtstreeks van de zon, via zonnepanelen, maar ook windmolens en waterkrachtcentrales draaien uiteindelijk op zonne-energie, omdat de zon ervoor zorgt dat wind ontstaat en dat water van de oceaan verdampt en als regen in de bergen neerkomt.

Planten leggen dus zonne-energie vast in hun cellen, waarbij ze CO2 opnemen en zuurstof afgeven. Die energie komt weer vrij als je de plant verbrandt, waarbij juist zuurstof nodig is en CO2 ontstaat. Het meest bekende voorbeeld is hout. Hout stoken levert warmte of stroom. Hout wordt bijgestookt in kolencentrales, of in speciale biomassacentrales. Hout is op zich een hernieuwbare bron van energie: de boom legt de zonne-energie vast en slaat deze op in het hout. De boom wordt verwerkt als hout of pellets en verbrand. Daarbij komt CO2 vrij. Op de plek van de boom kan weer een nieuwe boom groeien, deze kan de CO2 weer opnemen. CO2 neutraal stoken, toch?

Helaas is de werkelijkheid minder fraai. Als snoeihout en afvalhout wordt verbrand voor energie, dan is daar niks op tegen. Maar wereldwijd worden enorme arealen bos gekapt en dat geeft problemen voor planten en dieren die daar leven, de bodem wordt beschadigd, er ontstaat erosie. Het duurt lang om een oude boom te vervangen en alle CO2 weer op te nemen.

Alle planten nemen CO2 op en leggen zonne-energie vast: denk aan calorierijke oliën als zonnebloemolie en koolzaadolie. Je kunt er biodiesel van maken en zo fossiele brandstoffen besparen. Maar zelfs gras, brandnetels en paardenbloemen hebben bladgroenkorrels om zonne-energie om te zetten, en deze kunnen óók worden verbrand, al zijn ze niet zo calorierijk als de zonnebloempitten en koolzaad.

Door bermen te maaien ontstaat maaisel dat als grondstof gebruikt kan worden. Het bevat vezels en allerlei suikers en andere koolhydraten, vet en eiwitten. Als het niet vervuild zou zijn met zwerfvuil, dan zou het kunnen dienen als basis voor veevoer. Of gebruikt kunnen worden voor compost of als bodemverbeteraar. Maar er zijn meer mogelijkheden: van vezels van brandnetels kun je textiel maken. Zoals ook bamboe tegenwoordig voor textiel en serviesgoed wordt gebruikt. We worden steeds beter in het verwerken van allerlei reststromen die vroeger als afval zouden worden gestort. En als je er helemaal niks anders mee kunt doen, dan kun je het maaisel altijd nog verbranden en omzetten in energie. Stroom, die je weer kunt gebruiken voor je elektrische auto. Die dan indirect op bermmaaisel rijdt. Dat is pas CO2 neutraal.

Op de foto: Bram Mabelis bij de berm aan de Wildbaan in Leersum met zijn CO2-neutrale vervoermiddel