BERMBERICHTEN | 12. Zeepkruid, een overblijfsel uit de Romeinse tijd?

 

Het zeepkruid (Saponaria officinalis) is een inheemse, overblijvende plant uit de anjerfamilie. De wortels bevatten saponine, een zeep-achtige stof die gaat schuimen bij contact met water. De bloeitijd loopt van mei tot en met oktober en de plant komt ook in onze bermen voor. De foto is genomen op de Wildbaan in Leersum.

Een aftreksel van de wortels van deze plant werd vroeger gebruikt om de was te doen, en ook wel als handzeep en als shampoo: het lost vet op.

Ik meende te hebben gehoord dat de Romeinen bij hun verovering van grote delen van Europa het zeepkruid vanuit Italië zouden hebben meegenomen en in het hele Romeinse Rijk hebben ingevoerd, zodat ze het ook hier binnen handbereik hadden. Even zoeken op Internet levert echter niks op. Wel dat de wortels van zeepkruid al sinds de prehistorie worden gebruikt, maar niks over de Romeinen als verspreider van de plant. Er is zelfs een bron die beweert dat zeep een uitvinding is van de Germanen, en dat de Romeinen het gebruik van zeepkruid van de Germanen zouden hebben overgenomen. De naam Saponaria zou stammen van het Germaans saipo(n) dat in de Romeinse tijd in het Latijn werd overgenomen als sapo, een middel dat door de Romeinen werd gebruikt om de haren hoogblond te kleuren.

Of er een connectie is met de Romeinen of niet: het staat wel vast dat de wortels van het zeepkruid al duizenden jaren werden gebruikt om zeep te maken. Maar ik zou niet aanraden om dat nu nog te doen, gezien de blekende werking ervan. Mooie gekleurde weefsels zouden zomaar kunnen verbleken. Ook als shampoo lijkt het me ongeschikt, tenzij een Geert Wilders kapsel je ideaal is.

Zolang de temperatuur boven de pakweg 10 graden blijft, blijven de roze bloemen van deze anjerachtige te bewonderen in de bermen van de Wildbaan, en wellicht ook elders.